Frozen shoulder (stijve schouder)

Een frozen shoulder wordt ook wel een stijve schouder genoemd. Het schoudergewricht bestaat uit de kop van de bovenarm en de kom van het schouderblad. Om het gewricht bevindt zicht een gewrichtskapsel en daaromheen lopen spieren en pezen (rotator cuff). Het gewrichtskapsel zorgt ervoor dat de schouder stabiel is en niet uit de kom gaat bij bewegingen. Bij een frozen shoulder treedt een ontsteking op van het schouderkapsel, waarbij het schouderkapsel verdikt en samentrekt. Dit is erg pijnlijk en zorgt tevens voor een beperkte beweeglijkheid van de schouder.

De oorzaak van een frozen shoulder is onbekend. Soms treedt het op na een ongeluk (trauma), operatie of chronische schouderklacht. Meestal begint een frozen shoulder zonder een duidelijke reden. Meestal is één schouder aangedaan, maar in zeldzame  gevallen kunnen beide schouders last geven, of volgt de ene schouder de andere op.

Een frozen shoulder komt vaker voor bij vrouwen, meestal tussen 40 en 70 jaar. Het komt voor bij ongeveer 2-5% van de bevolking. In 12-30% van de gevallen komt dit dubbelzijdig voor (op verschillende tijdstippen). Een frozen shoulder wordt vaker gezien bij suikerziekte, schildklierziekten en bij de ziekte van Dupuytren.

De klachten bestaan uit (hevige) pijn die u ’s nachts uit de slaap kan houden en die verergert bij bewegen van de arm. Er kan uitstraling zijn naar de nek, de bovenarm of de hand en tintelingen in de hand. De pijn wordt met name ervaren in de bovenarm. De schouder wordt langzamer stijver. De aandoening verloopt in drie fasen.

Fase 1 – bevriezingsfase

In deze fase staat de ontsteking op de voorgrond en daarmee ook de pijn. De pijn kan hierbij zeer hevig zijn en de bewegingsbeperking neemt langzaam toe. Bij sommige mensen is de pijn minder plotseling en sluipt de bewegingsbeperking er langzaam in. Deze fase duurt gemiddeld drie maanden, maar dit kan verschillen van twee tot negen maanden.

Fase 2 – bevroren fase

In deze fase vermindert de pijn en neemt de bewegingsbeperking toe. Deze stijfheid geeft een duidelijke beperking tijdens het dagelijks leven. Bewegen in de uiterste standen van het gewricht blijft pijnlijk, bijvoorbeeld bij de jas aantrekken of naar boven reiken. Deze fase kan vier tot twaalf maanden aanhouden.

Fase 3 – ontdooiingsfase

In deze fase is er geen pijn meer. De bewegingsbeperking begint af te nemen en de beweeglijkheid verbetert. In de meeste gevallen duurt het 1-2 jaar voordat de volledige beweeglijkheid weer terug is.

De diagnose is eenvoudig te stellen bij lichamelijk onderzoek. Er is namelijk een forse bewegingsbeperking van het schoudergewricht met name wat betreft de draaibewegingen (rotaties). Door middel van een röntgenfoto worden andere oorzaken van een stijve schouder, zoals artrose (gewrichtsslijtage), uitgesloten. In sommige gevallen wordt er aanvullend met een echo naar de pezen en het gewrichtskapsel gekeken. Dit is om andere afwijkingen uit te sluiten en de diagnose te bevestigen, dit is niet altijd noodzakelijk.

Meestal herstelt een frozen shoulder vanzelf (een natuurlijk beloop), al kan dit soms twee jaar duren. Het belangrijkste bij de behandeling van de een frozen shoulder is dat u de pijn vermijdt en dat u met uw bewegingen binnen de pijngrens blijft. In sommige gevallen betekent dat dat u nog maar heel weinig kan doen. In de eerste, pijnlijke fase kunnen patiënten zoveel pijn hebben dat ze ’s nachts wakker liggen van de pijn. Als dit lang aanhoudt kan eventueel een injectie worden overwogen. Deze injectie zorgt ervoor dat er tijdelijk minder pijn is, echter de injectie zorgt niet voor een sneller herstel. Het gevaar van deze injectie is dat de patiënt minder pijn heeft en meer gaat doen dan de schouder aankan. Hierdoor kan de pijn terugkeren en het uiteindelijke herstel langer duren. Mede hierdoor wordt pijnstilling ook in eerste instantie niet geadviseerd.

Fysiotherapie kan in de tweede fase helpen bij de begeleiding in het proces, echter mag dit geen pijnklachten geven. In de derde fase heeft fysiotherapie in de vorm van mobiliserende technieken en rekken van het gewrichtskapsel, mits het nauwelijks tot geen pijn doet, meerwaarde. Hierdoor kan het ontdooiingsproces sneller en met minder restbeperkingen doorlopen worden. Wij geven dan een gerichte verwijzing mee voor de fysiotherapeut met adviezen wat wel en niet te doen.

Doorbewegen onder verdoving

In uitzonderlijke hardnekkige gevallen kan het kapsel van de schouder onder narcose worden opgerekt (doorbewegen). Mogelijke risico’s van deze behandeling zijn zenuwoverrekking, pijn en terugval naar het oorspronkelijke niveau. Bij de methode zoals die bij Annatommie mc wordt toegepast onder een regionale verdoving met uitsluitend manipulatie van de schouderkop, hebben zich tot op heden geen van bovengenoemde complicaties voorgedaan. Hoewel de ervaring leert dat deze behandeling in het algemeen niet nodig is, kan door bewegen bij hardnekkige gevallen, zoals bij suikerziekte, een aanmerkelijke versnelling van het functioneel herstel geven. Lees meer over een operatie bij Annatommie mc.

Kan ik blijven sporten met een frozen shoulder?

Dat kan in beperkte mate. Vanwege de bewegingsbeperking zijn met name bovenhandse sporten niet goed mogelijk. Wij adviseren om te belasten op geleide van pijnklachten en niet door de pijngrens heen te gaan. 

Mag ik werken met een frozen shoulder?

Dat kan. Wij adviseren om te belasten op geleide van pijnklachten en niet door de pijngrens heen te gaan. Bij sommige beroepen kan dat inhouden dat het werk niet normaal kan worden uitgevoerd.

Wat als conservatieve behandeling niet helpt?

In uitzonderlijke hardnekkige gevallen kan de schouder onder narcose worden doorbewogen.

Wat voor pijnstilling kan ik nemen?

Paracetamol in combinatie met een onstekingsremmer in de vorm van Ibuprofen, Diclofenac of Naproxen. Doe dit altijd in overleg met de arts.

Is een behandeling noodzakelijk?

Meestal herstelt een frozen shoulder vanzelf (een natuurlijk beloop), al kan dit soms twee jaar duren. Het belangrijkste bij de behandeling van de een frozen shoulder is dat u de pijn vermijdt en dat u met uw bewegingen binnen de pijngrens blijft.